Politieke protesten en perceptie

Afgelopen nacht deed ik op Radio 1 mijn verhaal over de Oekraiense Dag van de Vrijheid. Er werd benadrukt dat precies zeven jaar geleden de inmiddels beroemde Oranjerevolutie op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev plaatsvond. Toen, op 22 november 2004, werd er geprotesteerd tegen een verkiezingsuitslag, met uiteindelijk nadelige gevolgen voor de huidige president Viktor Janoekovytsj.

Zelfs Stevie Wonder zou kunnen zien dat Janoekovytsj niet blij kijkt bij een herinnering aan die dag. Hij heeft dan ook dit jaar middels de rechter laten verbieden dat er grote vieringen en festiviteiten zouden plaatsvinden. Twee redenen werden er gegeven: wegens een staatsbezoek uit Litouwen zouden grote mensenmassa's niet gepast zijn én er zijn al voorbereidingen getroffen om een grote kunstkerstboom op te zetten, waardoor een deel van het plein is afgezet. Uiteraard zijn dat niet al te sterke argumenten om bepaalde vrijheden van de mens in te dammen, maar misschien was het gewoon sowieso niet heel slim van Janoe, die met deze maatregel alleen maar meer olie op het al flink brandende vuur gooide.

Natuurlijk werd er gisteren gedemonstreerd. En dat mag ook. Er was veel politie op de been om de boel in de gaten te houden, er waren veel media die gretig zochten naar een incidentje, en er waren in de middag tientallen, en in de avonden honderden mensen die met vlaggen zwaaiden, muziek draaiden en protesteerden tegen de arrestatie van Timosjenko, het gebrek aan feesten etcetera.

Een aantal zaken heeft mij echter gestoord. Een verslaggever van Euronews nam gisteren het volgende waar: ’People who have gathered in Maidan to celebrate the anniversary of the Orange Revolution have been met with riot police. While Yulia Tymoshenko is still in jail, tensions seem to be on the rise in the country.'

Ik weet niet op welke spanning meneer Euronews doelt. Ik heb gezien hoe iemand in de middag werd afgevoerd door de politie. Wellicht anders dan we gewend zijn in NL, maar het was niet disrespectvol en het ging ook niet gepaard met geweld van de kant van de politie.

Meneer Euronews, er is wel een aardig filmpje dat nu op Youtube staat. Demonstranten proberen door een cordon sanitaire van politie te komen. Althans, de demonstranten zijn degenen die de politie aanraken, slaande bewegingen maken, etcetera. Media: met hordes camera's en fototoestellen erbovenop. Sommige cameramannen provoceerden zelfs.Ze gingen met hun apparatuur op twintig centimeter afstand de gezichten van de agenten in beeld brengen. De agenten gingen in gesprek met hen, aangevend dit niet te waarderen en nodig te vinden.
Recht op persvrijheid tegenover recht op privacy, en fatsoen: een interessant conflict.

Van beide kanten probeert men in Oekraine de media te sturen. De zittende partijen zijn uiteraard uit op machtsvertoon, vandaar ook deze absurde viering van de Dag van de Vrijheid. Maar de oppositie wil de vele media die een incidentje zoeken graag bedienen. Te geforceerd ook, getuige een mal persbericht dat Ukrinform namens de demonstranten gisteren uitbracht. Er zouden tientallen mensen zijn geslagen, mishandeld, soldaten zouden het niets zijn gekomen...Mijns inziens: onzin. Een andere, onafhankelijke waarneming welke vanochtend als bericht naar buiten kwam: er zijn vier mensen gisteren opgepakt. In Nederland zouden we soms trots zijn op een dergelijk aantal.

Wat Vitali Klitschko, de grote bokskampioen, gisteren in een opiniestuk in de Engelse The Times heeft laten weten, is de beste verwoording van wat we hier zien en voelen. De vervreemding van de politiek in Oekraine is enorm. Ruim 2/3 van de bevolking kan het niet meer schelen, er is geen geloof meer in zowel de huidige regering als in de oppositie. Klitschko zegt niet dat iedereen vuile handen heeft, maar dat is wel wat de burgers denken. Dagen – wekenlang in de vrieskou staan in ruil voor een betere politieke situatie is niet meer aan de orde - daarom waren er nog niet eens duizend demonstranten in Kiev aanwezig (toch een stad nabij de 3 miljoen inwoners). Iedereen heeft wel iets op z'n kerfstok, met als gevolg dat het vertrouwen in welke vorm van politiek dan ook, totaal is weggeebt. Met het wegvallen van deze opstap is het geloof in een beter Oekraine - of het nu een democratisch proces betreft of niet -sowieso niet meer aanwezig. Oekraine is als een schip waarbij geen enkele kapitein goed genoeg wordt geacht om het vaartuig om een ijsberg heen te sturen. En dat is het kwalijkst van alles.